تسمه و انواع آن
تسمه و انواع آن: تسمه ها یکی از قطعات پرکاربرد و از بخش‌های اصلی ماشین آلات، دستگاه های صنعتی و کارخانه‌ها هستند. این محصول کاربردی به دلیل قابلیت انعطاف و شکل‌پذیری بالا در ابعاد و اندازه های مختلف طراحی و تولید شده است. بدین منظور با توجه به محل قرارگیری، نحوه و میزان مصرف انواع تسمه ها را با جنس های مختلفی تولید می‌کنند.
ازآنجایی‌که میزان تنش، سرعت دستگاه‌ها و همچنین حرارت حاکم در محیط بسیار حائز اهمیت است؛ می‌بایست آلیاژ تسمه ها به‌گونه‌ای باشد تا بتواند در این شرایط استقامت لازم و کیفیت مناسبی داشته باشد.
طراحی و ساخت انواع تسمه صنعتی نیز از این قانون تبعیت می کنند. به طوری که قبل از تولید، تمامی محاسبات و بررسی لازم را انجام می دهند و پس از آن با آزمایش تسمه های تولید شده از نحوه عملکرد و کیفیت آنها مطمئن می شوند. زمانی از این قطعه استفاده میشود که بخواهیم بین چند شفت، انرژی مورد نظر خودمان را انتقال دهیم.
تسمه ها برحسب میزان قدرت و فاصل دو محور موتور به هفت نوع تقسیم می شوند:
تسمه تخت، تسمه گرد، تسمه چند شیار، تسمه آجدار می باشد.
♦ تسمه های تخت (Flat belts)
از جمله قدیمی ترین تسمه های انتقال حرکت و توان، تسمه های تخت می باشد. این تسمه ها در فرایند مونتاژ، نیاز به اعمال کشش زیادی داشته که منجر به اعمال بارهای بسیار قوی می گردد. همچنین به دلیل صاف بودن سطوح، امکان سرخوردن آن روی پولی‌های ساده وجود دارد.
♦ تسمه های گرد (round belts)
این دسته محصولات شامل تسمه‌هایی با سطح مقطع دایره‌ای شکل هستند. این نوع از تسمه برای اجرا در پولی‌هایی با شیارهای v شکل با زاویه ۶۰ درجه طراحی شده اند. تسمه‌های گرد فقط در موقعیت‌هایی که گشتاور نسبتاً پایین است استفاده می گردد. این گروه از تسمه ها، در طول ها و اندازه های مختلف تولید می شوند.
♦ تسمه های Vشکل (ذوزنقه‌ای) (v-belts)
این تسمه که هم به عنوان تسمه v و هم به عنوان طناب گوه شناخته میشود، دارای سطح مقطع ذوزنقه‌ای شکل می باشد. این گروه از تسمه ها، معایبی از جمله لغزش و هم ترازی در تسمه های تخت را حل می کنند. تسمه‌های v شکل بهترین ترکیب از کشش، سرعت حرکت، بار اعمالی به یاتاقان‌ها و عمر طولانی را فراهم می‌کنند. این تسمه‌ها به خاطر ضخامت بیشترشان نسبت به تسمه‌های تخت، نیاز به پولی‌های بزرگتری دارند و دارای طول‌های قابل تنظیم با قابلیت جداسازی قطعات و متعلقات در هنگام لزوم می باشد.
برای بدست آوردن قدرت بالای مورد نیاز، ۲ یا چند تسمه ذوزنقه‌ای را در آرایشی به نام multi-v در کنار یکدیگر به هم متصل می‌کنند که در پولی‌های چند شیار، قابل اجرا می باشند.
♦ تسمه های چند شیار (multi-groove belts)
این تسمه معمولاً از ۵ یا ۶ تسمه V شکل در کنار یکدیگر ساخته میشود. به همین خاطر برای همان سطح دیسک، تسمه نازکتری نسبت به ذوزنقه‌ای به ما می دهد که باعث انعطاف پذیری بیشتر تسمه میشود. در اینجا کاهش اثرات حرارت بر روی تسمه باعث افزایش و بهبود عملکرد آن می گردد. این امر موجب کاهش دمای کارکرد و افزایش طول عمر تسمه در حین بهره برداری می گردد.
از تسمه‌های چند شیار برای انتقال قدرت در مجموعه های بسیار بزرگ استفاده میشود.
♦ تسمه های آجدار (ribbed belts)
تسمه آجدار، تسمۀ انتقال قدرتی است که شامل شیارهای طولانی می‌باشد. این تسمه، ترکیبی از تسمه مسطح و تسمه v شکل است. این تسمه در کمپرسور، دوچرخۀ تناسب اندام، ماشین‌آلات کشاورزی، میکسر، مواد غذایی، ماشین لباسشویی، ماشین چمن‌زنی و … استفاده میشود.
♦ تسمه های تایمینگ (timing belts)
تسمه های تایمینگ با نام‌های دیگری از جمله ” تسمه دندانه‌دار”، ” تسمه همزمان” و ” تسمه تایم” نیز شناخته میشود. این تسمه دارای دندانه هایی با پروفیل (شکل) مشخص و دقیق بوده که آنرا با پولی دندانه‌دار (پولی تایمینگ) مناسب تطبیق می‌دهند تا هنگامی که به درستی رگلاژ گردید، بعد از آن هیچ لغزشی نداشته باشد و در سرعت ثابت عمل کند.
بیشتر در موتور ماشین به منظور زمان بندی سوپاپ ها و نحوه سوخت و ساز موتور استفاده می شود. به عبارتی وسیله ارتباطی بین میل لنگ و میل بادامک، تسمه تایمینگ است.
♦ تسمه قابل تنظیم پیوندی (Link belt)
از جدیدترین تسمه صنعتی میتوان به تسمه های قابل تنظیم پیوندی نام برد. تسمه پیوندی یک نوع تسمه صنعتی خاص است که از تعداد زیادی پیوند و حلقه جداگانه تشکیل شده است. این پیوندها را می توان در صورت نیاز برای تغییر طول تسمه، متصل و جدا کرد. پیوندها معمولاً از پلی اورتان ساخته می شوند و توسط پارچه پلی استر بافته شده چند لایه تقویت می شوند.
تسمه های پیوندی دارای ویژگی هایی مشابه تسمه های بی پایان هستند و برای عملکرد نیازی به پولی یا قرقره خاصی ندارند. آنها قدرت و سرعت یکسانی با تسمه های بی پایان با اندازه مشابه دارند. نصب آنها آسان و سریع است زیرا دستگاه نیازی به جداسازی ندارد.
این مقاله در گروه پژوهشی شرکت آرمان روشن تجارت راد (بلبرینگ ایران) تهییه و گردآوری شده است.
